Μαμά, τα παιδιά στο σχολείο δεν με παίζουν!

«Μαμά, τα παιδιά στο σχολείο δεν με παίζουν!» Τι μπορεί να συμβαίνει και πώς να το αντιμετωπίσετε.

*Γράφει η Liakopoulou Anta: Classical Philologist / Professor of Greek Language & Literature – Special Education Teacher (MA in Special Education Needs) – Specialized in learning difficulties and behavioral problems.

Συμβαίνει πολύ συχνά τα παιδιά προσχολικής και πρωτοσχολικής ηλικίας μετά την επιστροφή τους από το σχολείο να λένε στους γονείς τους την εξής φράση: «Δεν με παίζουν τα άλλα παιδιά!».
Το παράπονο αυτό σαφέστατα στενοχωρεί τους γονείς και πολλοί από αυτούς δεν ξέρουν πώς να το χειριστούν σωστά.
Πρώτα απ’ όλα είναι καλό να γνωρίζετε ότι τα νήπια μέχρι την ηλικία των 3 ετών παίζουν κυρίως μόνα τους αδιαφορώντας αν τριγύρω τους υπάρχουν κι άλλα άτομα. Κυριαρχεί δηλαδή το ατομικό παιχνίδι, το οποίο τα βοηθά να αναγνωρίζουν την ύπαρξη τους και την προσωπική τους αξία (Κάππας, 2005). Πρόσθετα, αν πηγαίνουν παιδικό σταθμό, μπορεί να ξεκινήσουν να απολαμβάνουν και το παράλληλο παιχνίδι, όπου παίζουν όλα τα παιδιά στον ίδιο χώρο, το ένα κοντά στο άλλο, χωρίς όμως να μοιράζονται μεταξύ τους τα ίδια αντικείμενα.
Μετά την ηλικία των 3 ετών αρχίζει σταδιακά το ομαδικό παιχνίδι όπου τα παιδιά παίζουν σε μικρές παρέες ή δύο – δύο. Σ’ αυτή τη χρονική περίοδο η ανάγκη των νηπίων για παιδική συντροφιά είναι απαραίτητη και καίριας σημασίας, καθώς η παρέα συνομηλίκων διαδραματίζει εξέχων ρόλο στην κοινωνική ανάπτυξη και αυτοπεποίθηση των παιδιών. Επίσης, μέσα από το ομαδικό παιχνίδι το νήπιο διδάσκεται την έννοια της φιλίας, της δικαιοσύνης και της αλληλοβοήθειας.
Ωστόσο, πολλάκις ορισμένα παιδιά δυσκολεύονται να ενσωματωθούν στην παρέα των συνομηλίκων τους για διαφόρους λόγους.

Τι μπορείτε να κάνετε εσείς οι γονείς σε αυτή την περίπτωση;

Καταρχάς, να παρατηρήσετε προσεκτικά τη κοινωνική συμπεριφορά του παιδιού σας. Μερικά ερωτήματα που πρέπει να θέσετε, εάν έρθει το παιδί σας αντιμέτωπο με αυτή την κατάσταση είναι: Το παιδί μου ενδιαφέρεται να κάνει νέους φίλους; Παίρνει πρωτοβουλίες να τους πλησιάσει ή περιμένει από εκείνους να το κάνουν πρώτοι; Στο διάλειμμα έχει παρέες ή περιφέρεται μοναχικό στο προαύλιο και στους διαδρόμους; Στα πάρτι των συμμαθητών του είναι καλεσμένο; Μιλάει συχνά για κάποιο φίλο/η;
Στην περίπτωση που απαντήσετε αρνητικά σε κάποια από τις παραπάνω ερωτήσεις, πρέπει να ενισχύσετε περισσότερο την κοινωνικοποιήση του παιδιού σας.
Επιπλέον, παρατηρήστε εάν το παιδί σας στο σχολείο έχει πέσει θύμα σχολικού εκφοβισμού. Τα περισσότερα παιδιά που είναι κοινωνικά απομονωμένα συνήθως ντρέπονται ή και φοβούνται να αποκαλύψουν στους γονείς τους την κατάσταση που βιώνουν στο σχολείο και κατά κύριο λόγο θεωρούν τον ευατό τους υπεύθυνο γι’αυτό. Είναι λοιπόν σημαντικό να αναγνωρίζετε τα κυριότερα σημάδια ύπαρξης του bullying όπως είναι: η μεταβολή στη στάση του σχετικά με το σχολείο, λ.χ. πλέον αρνείται να πηγαίνει ή έχει χάσει τον ενθουσιασμό του για τη συμμετοχή του σ’ αυτό. Ακόμη, μπορεί να επικαλείται κάποια ψυχοσωματικά συμπτώματα, όπως πόνο στην κοιλιά, στο κεφάλι κ.ά. Και ενδεχομένως να εμφανίσει μια αιφνίδια αλλαγή στη συμπεριφόρα του π.χ. να αποκτήσει ξαφνικά φοβίες, άγχος και χαμηλή αυτοεκτίμηση.

– Με ποιους τρόπους να προωθήσετε την κοινωνικοποίηση του νηπίου σας;

1. Εάν έχετε μικρό παιδί (2-5 ετών) είναι πιθανό να διακρίνεται από ντροπαλότητα και εσωστρέφεια. Αυτό δεν είναι ανησυχητικό σημάδι αλλά είναι σημαντικό να γίνετε εσείς ο μεσολαβητής και να το παρακίνησετε να ξεκινήσει μια νέα γνωριμία δείχνοντας του τον ορθό τρόπο προσέγγισης και αλληλεπίδρασης με τα άλλα παιδιά. Για παράδειγμα, μπορείτε να πείτε «Γιώργο μου ρώτησε το αγοράκι πώς τον λένε» ή «Δώσε του τη μπάλα σου για να παίξετε μαζί».
2. Παίξτε παιχνίδια ρόλων για να ενισχύσετε τις κοινωνικές του δεξιότητες . Μέσα από τα παιχνίδια μίμησης τα νήπια μαθαίνουν πώς να διαχειρίζονται νέες εμπειρίες, στρεσογόνες και δυσάρεστες καταστάσεις. Πρόσθετα, διδάσκονται πώς να διαπραγματεύονται, να επιλύουν προβλήματα και να αξιολογούν τη γνώμη των άλλων. Δημιουργήστε παρέα φανταστικές ιστορίες παρμένες από καταστάσεις της καθημερινής ζωής. Λόγου χάρη φανταστείτε ότι βρίσκεστε στο σχολείο αναπαριστώντας μια τυπική μέρα του παιδιού και παίζοντας ο ένας τον δάσκαλο και ο άλλος τον μαθητή ή τον καινούριο φίλο. Με αυτό τον ωφέλιμο τρόπο θα συμβάλλετε σημαντικά στην τόνωση της αυτοπεποίθησης του παιδιού και στην ενίσχυση της αυτοεικόνας του.
3. Καλλιεργήστε μια ουσιαστική επαφή με το παιδί σας προωθώντας σε καθημερινή βάση τον διάλογο μεταξύ σας. Ειδικότερα, μετά την επιστροφή του από το σχολείο δείξτε ενδιαφέρον και αφοσοίωση για το πώς πέρασε τη μέρα του και κάντε του ανοιχτού τύπου ερωτήσεις για να μάθετε τα νέα του. Μην αρκεστείτε δηλαδή σε ερωτήματα που μπορούν να λάβουν μονελεκτικές απαντήσεις, τύπου «Πώς πέρασες στο σχολείο;» «Καλά». Ο σκοπός είναι να βοήθησετε το παιδί σας να ανοίξει τη ψυχή του και να μοιραστεί μαζί σας τις σκέψεις και τα συναισθήματά του. Έτσι, μπορείτε για παράδειγμα να του πείτε: «Θα ήθελα πολύ να μάθω τι σε έκανε σήμερα στο σχολείο να γελάσεις», «Ποια ήταν η πιο βαρετή στιγμή της ημέρας;», «Με ποιο παιδί της τάξης σου θα ήθελες να κάνεις περισσότερο παρέα;», «Τι σου αρέσει να κάνεις πιο πολύ στα διαλείμματα;» ή «Εάν ήσουν εσύ ο δάσκαλος για μια μέρα, τι θα άλλαζες στην τάξη σου;».
4. Προσκαλέστε μερικούς από τους συμμαθητές του στο σπίτι σας για να τους δώσετε τη δυνατότητα να γνωριστούν καλύτερα αλλα και για να παρακολουθήσετε τη στάση τους απέναντι στο παιδί σας. Καλό βέβαια είναι να εντάξετε και τους γονείς τους μέσα στη συνάντηση για να αισθάνονται τα μικρά πιο άνετα. Με αυτό τον τρόπο θα χτίσετε μια καινούρια επαφή, θα κάνετε νέες γνωριμίες, που είναι πολύ πιθανό να ευδοκιμήσουν και να εξελιχθούν σε μια ουσιαστική φιλία!
5. «Γράψτε το» σε ένα ομαδικό άθλημα ή σε μια δραστηριότητα του σχολείου για να προωθήσετε την αλληλεπίδραση με τους συνομηλίκους του. Δεν παίζει ρόλο εάν θα είναι μπαλέτο, χορός ή μπάσκετ. Σημασία έχει να αρέσει στο παιδί και να θέλει με χαρά να πηγαίνει. Μέσα από τη συμμετοχή του στην ομάδα θα γνωρίσει νέα άτομα, θα μάθει να συνεργάζεται αλλά και να λειτουργεί ως μέλος ενός συνόλου.
6. Μιλήστε με την εκπαιδευτικό της τάξης. Ο ρόλος του παιδαγωγού δεν είναι μόνο να μεταλαμπαδεύει γνώσεις αλλά και να συμβάλλει στη ψυχοπνευματική ανάπτυξη των παιδιών. Συζητώντας με τη δασκάλα θα αποκτήσετε μια σαφή εικόνα για τη συμπεριφορά του παιδιού σας στο σχολείο, τόσο στο πλαίσιο της τάξης όσο και στο διάλειμμα. Επίσης, μπορείτε να της ζητήσετε να βοήθησει ουσιαστικά στην αντιμετώπιση του προβλήματος της κοινωνικής απομόνωσης του παιδιού σας με ποικίλους τρόπους: αναθέτοντας τους ομαδικές εργασίες, αλλάζοντας τις θέσεις τους στο θρανίο ανά τακτά διαστήματα, ώστε να περιοριστούν οι «κλίκες» και να έχουν όλοι οι μαθητές τη δυνατότητα να κάθονται μαζί, παίζοντας διάφορα παιχνίδια συνεργατικά κ.ά.
7. Μιλήστε του ρεαλιστικά και εξηγήστε στο παιδί πως δεν μπορούν όλοι οι άνθρωποι να ταιριάζουν μεταξύ τους, καθώς ενδεχομένως έχουν διαφορετικό χαρακτήρα και άλλα ενδιαφέροντα. Ακόμη τονίστε του ότι δεν είναι δυνατόν να κάνουμε φίλους μας όλα τα παιδιά της τάξης, αφού από τα 25 παιδιά του τμήματος θα αποκτήσει με τον καιρό στενότερη σχέση με 3-4 παιδιά το πολύ.
8. Τονώστε του την αυτοπεποίθηση του. Είναι αναμενόμενο λόγω της περιθωριοποίησης που βίωσε να αισθάνεται πως δεν αξίζει να τον έχουν φίλο. Εσείς μόλις παρατηρείτε μια επιθυμητή συμπεριφορά μην ξεχνάτε να το επιβραβεύεται χρησιμοποιώντας θετικές φράσεις, όπως «Είσαι ένα εξαιρετικό παιδί», «Εάν ήμουν συμμαθητής σου, θα ήθελα πολύ να γινόμουν φίλος σου», «Πρέπει να νιώθεις πολύ χαρούμενος που απέκτησες έναν καινούριο φίλο» «Πόσο όμορφα παίζεις με τα άλλα παιδιά!».